You dont have javascript enabled! Please enable it!

BECE Ga 1996 – Essay

BECE: GA 1996 section B
MLIJAAI
_______
COMPOSTION
____________

1. Ŋɔɔ saji srɔtoi ni aha nɛɛ ateŋ ekome pɛ koni oŋmŋ nii yɛ he. Esa akɛ oniŋmaa lɛ falɛ ashɛ wiemɔkulibii 200

(A) Ŋmaa onaanyo ni osumɔɔ fe fɛɛ lɛ he sane;kɛ nɔ hewɔ ni osumɔɔ esane lɛ
(B) Ŋmaa ni otsɔɔ sɛɛnamɔi srɔtoi ni yɔɔ nu he.
(C) Gbaa sane koni ogbe naaa nɛkɛ;”…………….. Ao,Naa Nyɔŋmɔ,naa gbekɛbii mɔbɔ”
(D) Osukullɛ kɛ skulbii krokomɛi ni yɔɔ okpokomɛi ni yɔɔ okpokpai anɔ lɛ baaye lalai kɛ kusum nifeemɔi agbi jurɔ.Ŋmaa wolo okɛtsɛ onaanyo ko ni ebakwɛ gbi jurɔ lɛ yeli.

2. Kanemɔ sane ni aŋma nɛɛ koni no sɛɛ lɛ oha saji ni abibii kɛnyiɛ sɛɛ lɛ eko fɛɛ eko hetoo
Kwakwalabitei kɛ patui hi lashibi koo ko mli. No mli lɛ Kwakwalabite kɛ Patu yeee

Be ko lɛ kwakwalabitei yoo akɛ patui lɛ ayi miifa tsɔ. Enɛ baagba amɛnaa.
Amɛkpe yɛ sane nɛɛ he.Ammɛteŋ ekome ni atsɛɔ Akpatsɛ lɛ ha afamɔ ehe tsɛji lɛ ashwie,Akpatsɛ tee Patui lɛ aŋŋɔɔ; ni eyalaka amɛ akɛ enyɛmimɛi lɛ eshwie lɛ;no hewɔ lɛ eba amɛŋɔɔ.

Patui lɛ ayiŋ etɛɛɛ amɛ.Ekomɛi kɛɛ amɔ Akpatsɛ mli,ni ekomɛi hu ekpɛlɛɛɛ.
Patui ko ni gbɛi ji jeŋkɛ kɛ krokomɛi fa ni amɛsshi amɛshi amɛnyɛmimɛi lɛ.

Akpatsɛ juɔ shi nigii ni eyagbaa enyɛmimɛi Kwakwalabitei lɛ Patui lɛ ateemɔŋ saji. Enɛ ha gbi ko lɛ kwakwalabitei lɛ fa ta wo Patui lɛ, ni amɛgbe amɛ butubutu.

Sane nɛɛ sɛɛ lɛ jeŋkɛ tee eyanina Patui ni je gbeleŋ lɛ, ni ekɛɛ amɛ:”Bɛ nyɛbaakɔ mitɛ nyɛha mi”?
a) Mɛɛ hewɔ Kwakalabitei lɛ tee kpee lɛ?
………………………………………………………………
b) Namɔ yagba Patui lɛ ateemɔŋ saji lɛ?
………………………………………………………………
c) Tsɔɔmɔ wiemɔkuku nɛɛ shishi: juɔ shi?
………………………………………………………………
d) Mɛɛ hewɔ jeŋkɛ fa eshi Patui krokomɛi lɛ?
………………………………………………………………
e) Wo sane ni okane nɛɛ gbɛi kuku. Gbɛi lɛ akafa fe wiemɔkulibii kpawo.
………………………………………………………………

LALAWIEMƆ
___________
3. Kanemɔ lalawiemɔ nɛɛ ko ni oha saji ni abibii kɛnyiɛ sɛɛ lɛ eko fɛɛ eko hetoo.
Etee, etee eba ekoŋŋ
Akɔ mlɛshɔŋ afili.Hɛɛ,
Hekpɛɛ,ekomefeemɔ
Lumɔ lɛ eshwie wɔnɔ eyi,hoo!
Sulɔkplɔ ni ka wɔgbee lɛ
Hɔmɔwɔ tee,shi eshɛ ekoŋŋ;
Wɔfee momoomo!

Etee, etee aba ekoŋŋ,
Eba fuu kɛ henumɔ
Koni bi ale fɔlɔ,

Ni nyɛmimɛi akpata ta
Hiɛ joomɔ ni gbɛ bii ateŋ lɛ.
Hɔmɔwɔ tee, shi eshɛ ekoŋŋ;
Wɔfee momoomo;
Etee,etee aba ekoŋŋ,
Eba kɛ yibaamɔ shɛɛ:
Weku abɔle kutu,
Nine kɛ nine akɛ ka:
Eba koni wɔmɔ eyi, hoo;
Alɔnte diŋ ni fo wɔteŋ lɛ
Hɔmɔwɔ tee shi eshɛ ekoŋŋ
Wɔfee momoomo;

a) Mɛni akɛɛ eshɛ shi lɛ?
…………………………………
b) Mɛni nɔ ni fiteɔ bii ateŋ?
………………………………….
c) Tɔɔmɔ wiemɔkuku nɛɛ shishi: alɔnte diŋ
………………………………….
d) Mɛni hewɔ esa akɛ nyɛmimɛi afee momoomo lɛ?
………………………………….
e) Wo lalawiemɔ ni okane nɛɛ gbɛi kuku. Gbɛi lɛ akafa fe wiemɔkulibii kpawo.
………………………………….

error: